تاثیرات منفی گردشگری غیرمسئولانه بر پارک‌‌های ملی

همای سعادت-یادداشت-از سوی دیگر، بازدیدکنندگان از پارک‌های ملی می‌توانند تأثیراتی منفی را بر محیط طبیعی آن مکان برجا بگذارند، مانند تخریب اکوسیستم و قطع یا مختل کردن چرخه‌های طبیعی. بنابراین، مدیران پارک‌ها باید اطلاعات ثابت و دقیقی در مورد ویژگی‌های بازدیدکنندگان داشته باشند تا بتوانند این مناطق را به درستی مدیریت و حفاظت کنند.

اتحادیۀ بین‌المللی حفاظت از طبیعت، پارک ملی را به عنوان یک منطقه حفاظت‌شده طبیعی تعریف می‌کند که عمدتاً برای حفاظت از اکوسیستم و تفریح ​​اداره می‌شود. گردشگری یکی از بزرگ‌ترین صنایع جهان است و مسافران به دلیل داشتن مناظر آرام از پارک‌های ملی دیدن می‌کنند. در حالی که دوست دارند این محیط‌های طبیعی را در شرایط دست‌نخورده خود ببینند، اما اغلب اوقات بر تخریب این پارک‌ها می‌افزایند. گردشگران می‌توانند از جهات مختلف به محیط‌زیست آسیب برسانند و حتی ممکن است از کاری که انجام می‌دهند بی‌اطلاع باشند. در بازدید از پارک‌ها اقداماتی مانند زیر پا گذاشتن پوشش گیاهی بر نابودی زمین می‌افزاید.

به‌دلیل حجم زیاد گردشگری در پارک‌های ملی، مشکلات زیادی به‌وجود می‌آید. باید متذکر شد که تاثیر منفی گردشگری غیرمسئولانه بر این مکان‌ها یک مشکل جهانی است. معمولاً گردشگران از ارزشمندی این مناطق بی‌اطّلاع هستند، و از میزان آسیبی که به این مناطق وارد می‌کنند، بی‌خبرند. این در حالی است که دوستداران و حامیان محیط‌زیست، اغلب گردشگران غیرمسئول را «آفت» محیط‌زیست می‌دانند.ممکن است برخی از گردشگران هنوز به رویکرد «انسان‌محور» به طبیعت اعتقاد داشته باشند. این بدان معناست که آن‌ها معتقدند طبیعت فقط برای خدمت به منافع بشر و ارتقای رفاه انسان‌ها به وجود آمده است. در این نگرش، نگرانی برای محیط زیست بسیار اندک است و اهمیت و رفاه انسان «هدف نهایی» است. با اینکه، حقوق طبیعت و محیط طبیعی با گذشت زمان اهمیت بیشتری یافته است، اما هنوز کسانی هستند که به طبیعت اعتنایی ندارند و آن را نابود می‌کنند.

تأثیرات منفی گردشگران غیرمسئول بر پارک‌های ملی به صورت سه مشکل اصلی نمایان می‌شود: کاهش منابع ملی، آلودگی و تاثیرات فیزیکی. گردشگری غیرمسئولانه باعث تخریب زمین، اختلال و نابودی اکوسیستم‌ها، آلودگی هوا، تولید و پخش زباله می‌شود. همۀ این موارد نه‌تنها سلامت زمین را به خطر می‌اندازند، بلکه خطرات دیگر را نیز به همراه دارند. با افزایش تعداد بازدیدکنندگان از این پارک‌ها، ازدحام جمعیت به یک مشکل بزرگ تبدیل می‌شود، این ازدحام می‌تواند توانایی لذّت بردن از این مناطق دیدنی و همچنین کیفیت منابع طبیعی پارک‌ها را کاهش دهد. اگر بازدید کنترل نشده باشد یا بازدیدکنندگان از زمین چشم‌اندازها بیش از حد استفاده کنند، این اماکن می‌توانند تخریب شوند. شلوغی همچنین می‌تواند مقادیر زیادی استرس، ناراحتی، عصبانیت و سایر نگرش‌ها را ایجاد کند. بازدید مداوم گردشگران می‌تواند حیات‌وحش و چرخۀ پرورش حیوانات را به‌طرزی شدید مختل کند و رفتارهای طبیعی آن‌ها را تغییر دهد، با شروع ازدحام رفتار حیوانات تغییر می‌کند. مثلاً الگوهای لانه‌سازی پرندگان تغییر می‌کند، و نهایتاً تعداد حیوانات در بدترین حالت کاهش می‌یابد.

بسیاری از پارک‌های ملی دارای امکانات گردشگری هستند، مانند سرویس‌های بهداشتی یا مراکز اطلاع رسانی. این امکانات و ساخت و سازها، بر زمین تأثیر می‌گذارد و چشم اندازهای طبیعی منطقه را کاهش داده و منتج به تخریب زیبایی نیز می‌شوند. اگرچه بسیاری از امکانات گردشگری در پارک‌های ملی سعی می‌کنند با طبیعت هم‌نشینی مسالمت‌آمیز داشته باشند، اما همیشه با مناطق اطراف هماهنگ نیستند، وجود وسایل نقلیه همچون اتومبیل، اتوبوس و وسایل تفریحی دیگر، می‌تواند باعث آلودگی صوتی شود. این وسایل نقلیه می‌توانند استرس و کاهش شنوایی را برای انسان ایجاد کنند و همچنین باعث ناراحتی حیوانات وحشی شوند.

این صداها می‌توانند باعث شوند حیوانات «الگوهای فعالیت طبیعی» خود را تغییر دهند. تأثیرات بازدیدکنندگان، ناشی از مواردی مانند پیاده روی، استفاده از وسایل نقلیه و دوچرخه سواری، تأثیرات منفی زیادی در پارک‌های ملی دارد، پوشش گیاهی زیر پا گذاشته می‌شود، در نتیجه خاک تحت تاثیر قرار گرفته و منجر به افزایش فرسایش می‌شود.

راهکارهای کاهش تاثیرات منفی گردشگری بر پارک‌های ملی؛
۱- اوّلین قدم برای حفظ پارک ملی که از آن دیدن می‌کنید، این است که از قبل برنامه‌ریزی کرده و آماده باشید. اطمینان حاصل کنید که مقررات و دستورالعمل‌های پارک شناخته شده است و آگاهی از آنچه در آن پارک می‌توان و نمی‌توان انجام داد وجود دارد.
۲- تعداد گردشگران برای بازدید از پارک‌ها محدود باشند.
۳- اِعمال مجازات برای کسانی که تابع قوانین نیستند، نیز می‌تواند به حداقل رساندن خسارت کمک کند.
۴- دوره‌های آموزشی، عامل مهمّی در کاهش تأثیرات منفی است. شروع آموزش در سنین پایین به نسل‌های آینده اجازه می‌دهد تا اهمیت کمک به محیط زیست را درک کنند.
۵- استفاده از راهنما می‌تواند به ایجاد آگاهی کمک کند و با پیروی از کسی که راه خود را می‌شناسد، ممکن است تأثیرات کاهش یابد.
۶- سرانجام، در دسترس قرار دادن سطل‌های زباله در مناطق و قرار دادن تابلوهایی مانند «زباله نریزید» می‌تواند در کاهش این تأثیرات موثر باشد.

یادگیری و آموزش دیگران در مورد این اصول ساده می‌تواند بسیاری از پارک‌های ملی را از تأثیرات منفی محافظت کند. هنگامی که دانش به دست آمد، تشخیص آنچه اتفاق می‌افتد و انجام هر کاری در مورد آن آسان‌تر است. برای تربیت افراد از سنین پایین باید قدم‌هایی برداشته شود تا آن‌ها اهمیت را تشخیص داده و در بزرگسالی به آن عمل کنند. اگر ما به آموزش جوانان خود ادامه دهیم، آن‌ها معلم خواهند شد و نسل‌های آینده اهمیت محافظت از این پارک‌های ملی را می‌دانند و به پاکسازی تأثیرات منفی بر این مناطق خواهند پرداخت.

بامداد رجبی -کارشناس ارشد برنامه‌ریزی گردشگری

انتهای پیام/