نقش بانوان لرستانی در شبکه توسعه جهانی

همای سعادت-اعظم روانشاد جامعه‌شناس و دبیر شورای فرهنگ عمومی لرستان، در یادداشتی به مناسبت نخستین نشست بانوان لرستان و شبکه توسعه جهانی به‌صورت خلاصه ابتدا به موضوع چیستی توسعه پرداخته و سپس به اهمیت نقش زنان، در این فرایند با تأکید بر شبکه توسعه جهانی اشاره داشته است.

چیستی توسعه
توسعه به‌معنای بهبود اوضاع انسانی یا کمال مطلوب انسانی همیشه مورد پرسش بوده است. بر همین مبنا رویکردهای متفاوتی درباره چیستی توسعه وجود دارد. در یک برهه از تاریخ توسعه به‌معنای صنعتی شدن یا رشد اقتصادی تعریف می‌شد. گرچه برخی از جوامع به این اهداف دست پیدا کردند اما میوه‌های حاصل از این رخدادها به همه اعضای جامعه نرسید. برای مثال شما می‌توانید یک کارخانه خوب با محصولات عالی ایجاد کنید یا یک بنای ساختمانی مجلل برپا کنید اما اگر در فرایند ساخت اینها حقوق برخی از انسان‌ها نقض شود آیا میتوان آن را توسعه نامید؟ یا اگر محصولات این کارخانه و فواید آن بنای مجلل به همه انسان‌ها به‌صورت منصفانه نرسد آیا میتوان اسم آن را توسعه گذاشت؟ قطعاً پاسخ خیر است. از همین منظر بود که رویکردهای توسعه مبتنی بر صنعتی شدن و رشد اقتصادی مورد نقد قرار گرفت.

در رویکرد جدید توسعه به مثابه بسط قابلیت‌های انسانی تعریف شده‌است. یعنی از یک طرف توانایی و قابلیتهای همه انسان‌ها رشد پیدا کند و از سوی دیگر فرصتهای منصفانه در اختیار آنها باشد تا بتوانند در جامعه مشارکت کنند. چنین رویکردی به‌صورت دقیق معطوف به انسان است و لازم است همه انسان‌ها را در بر بگیرد. بسط قابلیت‌های انسانی و وجود فرصت‌های در جامعه برای او فارغ از جنسیت، عقیده، قومیت، نژاد و غیره به انسان امکان انتخاب می‌دهد. این یعنی انسان مجبور نباشد به‌دلیل برخی از محدودیت‌ها امکان انتخاب نداشته‌باشد. لذا توسعه هدف توسعه یعنی بسط قابلیت‌ها و فرصت‌ها برای انسان جهت انتخاب.

از طرف دیگر توسعه وسیله با ابزار هم می‌خواهد، یعنی چگونه و با چه ابزاری به توسعه دست یافت. وسیله توسعه نیز انسان است. یعنی این انسان است که میتواند منجر به توسعه شود. انسان‌ها نیز شامل اقشار و گروه‌های مختلفی هستند. لازم است همه این اقشار و گروه‌ها در فرایند توسعه مشارکت کنند تا توسعه بهمعنای واقعی کلمه یا توسعه فراگیر محقق شود. یکی از این اقشار زنان هستند. به‌عبارت دیگر نمی‌توان سخن از توسعه زد ولی بخشی یا گروهی از جامعه را به هر دلیل از فرایند و میوه‌های توسعه محروم کرد. زنان به‌عنوان نیمی از جامعه باید در فرایند توسعه نقش داشته باشند. به‌عبارت دقیق‌تر باید قابلیت‌های آنها به‌منظور حق انتخاب در زمینه‌های مختلف نیز بسط یابد و فرصت‌های مناسب در اختیار آنها برای تصمیم گیری و مشارکت وجود داشته باشد.

آیا یک الگوی یا فرایند یکسان برای همه جوامع از توسعه وجود دارد؟
پاسخ به پرسش فوق خیر است. هر جامعه‌ای با توجه به الزامات و ویژگی‌های خاصش یا با توجه به اهدافش می‌تواند الگوهای متفاوتی را برای رسیدن به توسعه پیش بگیرد. این به معنی انکار اصول عام نظیر حفظ حقوق و کرامت انسانی نیست. اما هر جامعه‌ای از یک سری ویژگی‌ها و مقتضیات خاص برخودار است که لزوماً الگوهای دیگر توسعه سایر جوامع به کار این جامعه نمی‌آید. از همین منظر هم است که شکافه‌ای رویکردی عمیقی به جایگاه زنان در فرایند و نتایج توسعه وجود دارد. برخی‌ها قائل به برابری زنان و مردان در فرایند و نتیجه توسعه هستند، اما برخی‌های دیگر بر این باوراند که به‌دلیل ویژگی‌های زیستی مردان و اقتضائات اجتماعی نمیتوان نحوه مشارکت زنان و مردان را در فرایند توسعه همانند هم تعریف کرد. برای مثال پاسداشت از نهاد خانواده به مثابه یکی از ارزش‌های انسانی ایجاب می‌کند که در فرایند توسعه نقش‌های متفاوتی را به زنان و مردان داد. اما نقش‌های متفاوت نباید به‌معنای تبعیض در برخورداری از فرصت‌های ارزشمند جامعه باشد. پس زنان نیز می‌توانند در فرایند توسعه مشارکت کنند اما نه مانند سایر اقشار و گروه‌های اجتماعی.

نقش بانوان لرستانی در شبکه توسعه جهانی
توسعه امری جهان شمول است و همه جوامع در این فرایند مشارکت دارند. البته این به معنی مشارکت برابر و همانند هم نیست. امروزه به‌واسطه رویدادهای جهانی و توسعه فناوری‌های ارتباطی تقریباً ارتباط مستقیمی بین بسیاری از ملل وجود دارد. برای مثال بازی‌های المپیک یک رویداد جهانی بود که نقش زنان در آن بسیار برجسته بود. موفقیت زنان تکواندو کار کشور ما نیز نشان داد که زنان می‌توانند در توسعه جهانی سهم داشته باشند و خود را برجسته کنند. با این توصیفات به نقش بانوان لرستانی در در شبکه توسعه جهانی به صورت تیتروار در زیر به‌صورت یک فرایند پرداخته شده است:
۱. بانوان لرستانی باید بررسی کنند که در کدام عرصه‌ها می‌توانند در شبکه توسعه جهانی با توجه به ارزش‌های جامعه ایرانی-اسلامی مشارکت کنند. در عرصه‌های همچون ورزش، هنر، علم و فناوری، دفاع از حقوق انسان‌ها به‌ویژه انسان‌های که در روی کره خاکی حقوق آنها پایمال می‌شود، تولید محصولات بومی قابل عرضه در بازار جهانی و… نمونه‌های از این عرصه‌ها هستند که زنان می‌توانند با سرمایه‌گذاری بر روی آن در شبکه توسعه جهانی مشارکت داشته باشند.

۲. شناخت فرصت‌ها و ابزارهای مشارکت در عرصه‌های شبکه توسعه جهانی. مشارکت در هر عرصه‌ای نیازمند شناخت ابزارها و فرصت‌های آن عرصه است. برای مثال در حوزه علم و فناوری شناخت مجلات علمی معتبر، دانشمندان این حوزه (رشته)، تسلط به زبان‌های بین المللی و غیره نمونه‌های از این موارد است.

۳. شناخت ظرفیت‌های استانی و کشوری. برای مشارکت در شبکه توسعه جهانی باید ظرفیت‌های استان و کشور را شناخت. برای مثال در عرصه علم و فناوری دانشگاه‌های استان و کشور یک ظرفیت مشارکت است و لازم است از آن بهره برداری کرد تا بتوان مشارکت کرد.

۴. ارتقا ظرفیت‌های فردی و گروهی به‌منظور مشارکت در شبکه توسعه جهانی. بدون ارتقا ظرفیت‌ها نمی‌توان در شبکه توسعه جهانی مشارکت کرد. باید در همه عرصه‌ها بتوان ظرفیت‌ها را ارتقا داد تا بتوان مشارکت کرد. برای مثال چاپ یک مقاله در یک نشریه معتبر جهانی یا شرکت در یک مسابقه نیازمند این است که ظرفیت‌های فردی و گروهی را در همان سطح ارتقا داد. سخت است اما می‌شود و نمونه‌های در کشورها ما در عرصه‌های مختلف وجود دارد که نشان داده است که می‌شود. ما کم زنان توانمند نداریم که در همه عرصه‌ها از جمله علم و فناوری در شبکه توسعه جهانی مشارکت دارند.

در نهایت باید گفت ما در استان برای ارتقا نقش بانوان لرستانی در شبکه توسعه جهانی در آینده نیازمند دو کار اساسی هستیم. نخست اینکه به‌صورت فعال استعدادها را در عرصه‌های مختلف شناسایی کنیم. یعنی باید بتوانیم زنانی که دارای استعداد مشارکت در شبکه توسعه جهانی هستند را شناسایی کنیم.هر چه از سنین پایین‌تر هم شروع کنیم بیشتر موفق خواهیم بود. بنیاد ملی نخبگان در استان می‌تواند این وظیفه مهم را عهده‌دار شود.

دوم اینکه باید این استعدادها را شکوفا کنیم. لازمه این کار نیز ایجاد سازوکار است. سازوکاری که باید بتواند از ظرفیت‌های مختلف در سطوح استانی، کشوری و جهانی بهره ببرد. با این اوصاف ما می‌توانیم بانوانی تربیت کنیم که در عرصه‌های مختلف در شبکه توسعه جهانی به‌منظور بسط و توسعه قابلیت‌های انسانی مشارکت کنند و بتوانند به توسعه توانایی‌های انسان در همه زمینه‌ها حق انتخاب را برای انسان‌ها گسترش دهند. در این فرایند است که ما می‌توانیم در شبکه توسعه جهانی سهمی ایفا کنیم.

انتهای پیام/