تلاقی دو شعار؛از تولید فکری تا زیست فرهنگی

یادداشت- محمدجواد قیاسی، شاعر برگزیده جشنواره شعر فجر و پژوهشگر: در بهار ۱۴۰۴ همزمان با پیش‌زمینه‌های برگزاری سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، شعار «سرمایه‌گذاری برای تولید» از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی به‌عنوان شعار سال معرفی شد. نمایشگاه کتاب، این گردهمایی ملی اندیشه، نه‌تنها محفلی برای عرضه آثار فرهنگی است؛ بلکه در عمل تبدیل به بستری مؤثر برای تحقق ابعاد اقتصادی شعار سال شده است.

سرمایه‌گذاری برای تولید؛ جهش در صنعت نشر

در سال‌های اخیر، یکی از اصلی‌ترین چالش‌های صنعت نشر، کاهش توان اقتصادی ناشران در تولید آثار جدید بود. حال آنکه سرمایه‌گذاری هدفمند در حوزه تولید محتوا، از تألیف و ترجمه گرفته تا صفحه‌آرایی، چاپ و توزیع، می‌تواند به افزایش تنوع و کیفیت آثار منجر شود. نمایشگاه کتاب، به‌مثابه یک بازار بزرگ فرهنگی، بستری است برای بازگشت سرمایه و ترغیب ناشران به تولید بیشتر. حضور هزاران مخاطب واقعی، امکان فروش مستقیم و آشنایی با سلیقه‌های متنوع، همه مشوق‌هایی هستند که سرمایه‌گذاری در این صنعت را توجیه‌پذیر می‌کنند.

برخی از ناشران تنها با درآمد حاصل از فروش در نمایشگاه، بودجه چاپ چند عنوان جدید را تأمین می‌کنند. از این‌رو، نمایشگاه کتاب محرکی مهم برای افزایش عناوین انتشاراتی در سال جدید به‌ویژه برای ناشران مستقل و شهرستانی است که فضای رقابت در بازار آزاد برایشان دشوارتر است.

نقش نمایشگاه در چرخه اقتصادی ناشران و نویسندگان

نمایشگاه کتاب، نقطه تلاقی تولیدکننده (ناشر و نویسنده) و مصرف‌کننده (مخاطب) است؛ آن‌هم بدون واسطه‌های رایج بازار. همین ویژگی سبب شده تا سود مستقیم حاصل از فروش به خود ناشر یا حتی نویسنده تعلق گیرد. این امر، علاوه بر جبران هزینه‌های تولید، انگیزه خلاقیت و پویایی را در چرخه نشر تقویت می‌کند.

نمایشگاه فرصتی طلایی برای عقد قراردادهای جدید، یافتن سرمایه‌گذار فرهنگی، مشارکت در طرح‌های ترجمه و بازاریابی بین‌المللی است. به‌بیان دیگر، نمایشگاه کتاب نه‌تنها محل فروش کتاب؛ بلکه محلی برای زایش فرصت‌های اقتصادی و فکری است. نویسندگان جوان در این فضا شانس دیده‌شدن پیدا می‌کنند و ناشران می‌توانند با تحلیل رفتار بازار، مسیر تولیدات آینده‌شان را هدفمندتر طراحی کنند.

پیوند اقتصاد و فرهنگ؛ راهی برای توسعه پایدار

اگر سرمایه‌گذاری در تولید فرهنگی همچون نشر کتاب به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری بلندمدت و سودآور در نظر گرفته شود، آنگاه فرهنگ نیز همچون سایر بخش‌های اقتصادی، سهمی مؤثر در تولید ناخالص ملی خواهد یافت. نمایشگاه کتاب، با نمایش قدرت فرهنگی ملت ایران، الگویی از این نگاه توسعه‌محور به فرهنگ است؛ الگویی که اگر مورد حمایت قرار گیرد، می‌تواند ایران را نه‌تنها به یکی از قطب‌های فکری منطقه، بلکه به یک بازار پویا و مستقل در حوزه اقتصاد فرهنگ بدل سازد.

نقطه تلاقی شعار سال ۱۴۰۴ با شعار نمایشگاه کتاب امسال را می‌توان در مفهوم «تولید فکری برای ایران» جست‌وجو کرد. آنجا که سرمایه‌گذاری برای تولید، نه فقط به کالای صنعتی، بلکه به محتوای فرهنگی و دانشی نیز تسری می‌یابد و تولید کتاب به‌عنوان محصولی راهبردی در ساختار هویت ملی و توسعه فرهنگی معنا پیدا می‌کند. شعار «بخوانیم برای ایران» ناظر به مصرف فرهنگی آگاهانه است و شعار سال، ناظر به تولید هدفمند و پایدار؛ ترکیب این دو، چرخه‌ای کامل از تولید تا مصرف فرهنگی را رقم می‌زند که نه‌تنها در اقتصاد نشر، بلکه در ارتقای سطح آگاهی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی مردم نقش‌آفرین خواهد بود. این تلاقی، ایران را به سوی جامعه‌ای می‌برد که برای آینده خود، نه‌تنها کارخانه می‌سازد، بلکه کتاب می‌خواند.

تحقق شعار سال، گامی برای ارتقای سرانه مطالعه در کشور

اگر شعار «سرمایه‌گذاری برای تولید» در حوزه کتاب و کتاب‌خوانی به‌درستی محقق شود، می‌توان به افزایش سرانه مطالعه در کشور امیدوار بود؛ به‌ویژه در میان نوجوانان و جوانانی که بیشترین ظرفیت تربیتی و فکری را دارند. حمایت از تولید محتوای جذاب و روزآمد، ارزان‌سازی کتاب، گسترش زیرساخت‌های کتاب دیجیتال و ترویج کتاب‌خوانی در مدارس، دانشگاه‌ها و فضای مجازی، از جمله پیامدهای این نگاه سرمایه‌گذارانه به حوزه فرهنگ است. در نتیجه، کتاب می‌تواند بار دیگر در سبد مصرف فرهنگی خانواده‌ها جای گیرد و نسل آینده با اندیشه‌ورزی، آگاهی و اعتمادبه‌نفس بیشتری مسیر رشد خود را طی کند.

افق روشن فرهنگ؛ امیدی برای آینده ایران

با در نظر گرفتن ظرفیت‌های عظیم فرهنگی کشور، همراهی شعار «سرمایه‌گذاری برای تولید» با رویدادهایی چون نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، می‌تواند نویدبخش فردایی روشن برای کتاب و کتاب‌خوانی در ایران باشد. امید است که با تداوم حمایت‌ها، سیاست‌گذاری‌های هوشمندانه و توجه به اقتصاد نشر، کتاب بتواند جایگاه شایسته‌اش را در زندگی روزمره مردم بازیابد و نسل آینده با عشق به مطالعه، هویت ایرانی و اسلامی خود را عمیق‌تر و بالنده‌تر بشناسد. این مسیر، اگرچه نیازمند همت جمعی است، اما آینده‌ای سرشار از دانایی و بالندگی را در افق فرهنگ ایران اسلامی ترسیم می‌کند.

ایبنا
انتهای پیام/