خانواده اولین و مهم‌ترین بافت اجتماعی برای رشد انسان است

همای سعادت -یادداشت-در جریان رشد طبیعی هر کودک یک‌رشته تغییرات شناختی، عاطفی و اجتماعی را شاهد هستیم. تقریباً همه کودکان در طول رشد و در جریان سازگاری با این تغییرات دچار مشکلاتی می‌شوند و استرس و تعارضی را که به دنبال می‌آید، می‌تواند به مشکلات رفتاری-عاطفی و یادگیری در آن‌ها بینجامد.وی افزود:اکثر مشکلات رفتاری کودکان منعکس‌کننده شرایط پیچیده بین فردی اعضای خانواده به‌ویژه والدین می‌باشد. به عبارت دیگر وجود مشکلات رفتاری کودک به منزله‌ی روابط معیوب اعضای خانواده با یک‌دیگر است و با روش‌های تربیتی نادرست والدین و تعاملات معیوب آن‌ها با فرزندان ارتباط دارد.

نقش والدین در فرزندپروری نقشی کلیدی و آینده محور است

فتاح با تاکید بر این که والدین با تصور فرزند‌دار شدن ایده‌ال‌ها و آرزوهایی در ذهنشان شکل می‌گیرد که گاهی با واقعیت‌های مواجه شده در آینده متفاوت می‌باشند، اضافه کرد:با آمدن فرزند، والدین امکان دارد بین دو حالت عاطفی و عقلانی سرگردان شوند. بخشی که مملو از عشق به فرزند و بخشنده بودن است و بخشی که نگران داشتن فرزندی قانون‌مند، مسئول و مستقل است. ایجاد تعادل بین این دو، مهارت‌هایی را می‌طلبد که یادگیری آن‌ها نیاز به آموزش و تمرین دارد.

وی با بیان این که بسیاری از کارهایی که ما انجام می‌دهیم، همان چیزی است که در کودکی به ما آموخته‌اند و به همان روش با ما رفتار کرده‌اند، گفت:شاید هم دقیقا متضاد با روش‌هایی باشد که والدین‌مان انجام داده‌اند، روش‌هایی که از آن‌ها بیزار بوده‌ایم و سعی می‌کنیم کاملاً برعکس آن را انجام دهیم. در هر دو سر طیف، این روش‌ها امکان دارد به ما کمکی نکنند. علاوه بر آن، مانند هر چیز دیگری که در طی سال ها دست‌خوش تغییر و دگرگونی شده است «دلواپسی ما برای فرزندان» نحوه فرزند پروری و رابطه با کودکان متفاوت شده است. کودکان شبیه آن چیزی که ما در گذشته بوده‌ایم نیستند و بسیاری از کارهای قدیم خیلی به کار نمی‌آیند. با توجه به ظهور مسایل جدیدی مانند اینترنت، فضاهای مجازی، دستگاه‌های هوشمند، تعداد کم‌تر فرزندان و بیش‌تر شدن تک فرزندی، شاغل بودن بیش‌تر مادران نسبت به گذشته لازم است تدبیر جدیدی بیاندیشیم.

این روانشناس بالینی، افزود:در نهایت تربیت فرزندی شایسته، کارآسانی نیست و نیازمند صرف انرژی زیادی است. هر حرکت، صحبت و رفتار در حالی که باید با عطر و بوی عشق بی قید و شرط والدین آمیخته باشد، باید فکر شده و با حساب و کتاب باشد. برای همین اولین توصیه به هر پدر و مادری که می‌خواهند فرزند بیاورند این است که اول خود را سنجیده و ببینند تا چه حد پذیرای کودکی به عنوان یک موجود دارای فکر و روح هستند، کودکی که امکان دارد مزاج و رفتاری متفاوت از آن‌ها داشته‌باشد.

خانواده از مولفه‌های مهم در فرزندآوری است

فتاح با اشاره به این‌که در فرزندپروری به اصول و مولفه‌های متعددی باید توجه داشت، بیان داشت:یکی از این الزامات خانواده است. خانواده یکی از اساس شکل‌گیری شخصیت کودک و اولین بذر تکوین رشد فردی و پایه اساسی بنا شخصیت آدمی است زیرا کودک در بیش‌تر حالات خود مقلد پدر و مادر در خوی و رفتار آن‌هاست.وی، ادامه داد:تردیدی نیست که خانواده اثری عمیق و پایدار در پی‌ریزی رفتار فردی کودک و برانگیختن روح زندگی و آرامش درونی او دارد. کودک در خانواده زبان می‌آموزد، برخی از روش‌های اخلاقی را کسب می‌کند و به خصلت‌های گوناگون متصف می‌شود. خانواده سهم به‌سزایی در بنای تمدن انسانی و بر پا داشتن روابط همکاری بین مردم را دارد. هنر آموختن اصول اجتماع و قواعد ادب و اخلاق به انسان‌ها به عهده خانواده است.

فتاح، افزود:به اعتقاد ما اگرچه همه‌ی کودکان دنیا دارای والدین هستند اما می‌توان گفت که تنها تعداد محدودی از والدین صلاحیت تربیت کردن و مربی بودن را دارا می‌باشند. هم‌چنین اگر چه همه‌ی والدین دنیا خواهان خیر و سعادت فرزندان خود هستند و با صداقت و زحمت زیاد و نیز بر حسن شرایط زیستی، اجتماعی و اقتصادی خود تا سر حد امکان می‌کوشند تا نیازهای مادی و معنوی کودکان خود را به بهترین صورت تأمین نمایند، ولی متأسفانه این امر، اغلب به علت کمبود و عدم آگاهی‌های درست از روش‌های تربیتی نتیجه معکوس می‌دهد.
این استاد دانشگاه با اشاره به این‌که در مجموع شاید بتوان گفت که اصطلاح «والدین خوب» یک مفهوم ارزشی و محتمل است که از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت باشد، گفت:« اما روی هم رفته والدینی خوب هستند که سعی در شناخت نیازهای جسمانی، عاطفی، اجتماعی، عقلانی و اقتصادی فرزندانشان داشته‌باشند و با در نظر گرفتن شرایط و نیز عواقب و جوانب به رفع نیازهای آن‌ها بپردازند و با مراجعه به متخصصین امر در زمینه‌های مربوط به تربیت کودکان، بهترین روش‌ها را برای تربیت فرزندانشان برگزینند و در پرورش شخصیت آنان تلاش نمایند. مفهوم سبک‌های فرزندپروری بیش‌تر تحت تأثیر بامریند با سه سبک است که شامل ویژگی‌های متفاوتی مثل بلوغ، سبک‌های ارتباطی، پرورش، گرمی و درگیری می‌باشد، این سبک‌ها که به عنوان باورها و مشخصه‌های والدین می‌باشد و بیان‌گر روابط با فرزندان است.

فتاح در بخش دیگری از سخنان خود فرزندپروری را به عنوان مجموعه یا منظومه‌ای از رفتارها تعریف شده دانست و گفت: تعاملات والد- کودک را در طول دامنه گسترده‌ای از موقعیت‌ها توصیف می‌کند و فرض بر این است که یک جو تعاملی تاثیرگذار را به وجود می‌آورد. هم‌چنین به‌صورت الگوی نگرش والدین نسبت به تربیت کودکانشان تعریف کرده‌اند. در تعریفی دیگر کاپلان و همکاران، سبک فرزندپروری را به الگوهای تربیت کودک نسبت دادند که فعالیت‌ها و پاسخ‌های والدین به رفتارهای کودک را مشخص می‌سازد.

سمیه‌سادات فتاح، روان‌شناس بالینی و استاد دانشگاه

انتهای پیام/