عوامل موثر برآسیب‌های اجتماعی و انواع آن

یادداشت-همای سعادت آنلاین- در این یادداشت به موضوع آسیب های اجتماعی پرداخته می شود.

انواع آسیب‌های اجتماعی و راه های پیشگیری از آن:شناخت انواع آسیب‌های اجتماعی و راه های پیشگیری از آن برای همه گروه های مردمی و دولت ها مهم و حیاتی است زیرا که جامعه امروزی به شدت درگیراین آسیب های شده است و باید برای آن چاره ای اندیشید.

آسیب‌های اجتماعی چیست؟
آسیب‌های اجتماعی به دسته‌ای از نابسامانی‌ها و ناهنجاری‌های رفتاری افراد یک جامعه چه به‌صورت فردی و یا جمعی اطلاق می‌شوند که ریشه در بی‌نظمی‌ها، و پیامدهای نامطلوب آن‌ها دارد. این آسیب‌ها غالباً باعث رنجش روانی، جسمی و مادی اقشار خاص و آسیب‌پذیر جامعه می‌شوند؛ و همچنین می‌توان گفت که به هر نوع عمل فردی یا جمعی گفته می‌شود که در راستای اصول اخلاقی و قواعد عام عمل جمعی یا غیررسمی جامعه محل فعالیت کنشگران قرار نمی‌گیرد و درنتیجه با منع قانونی و یا قبح اخلاقی و اجتماعی روبه‌رو می‌گردد.
انواع آسیب‌های اجتماعی:
عوامل ظهور آسیب‌های اجتماعی زیاد است؛ بسیاری از چالش‌های جامعه منشأ بروز آسیب‌های اجتماعی می‌شود، مواردی همچون بهزیستی روانی در جامعه؛ یعنی وقتی بهزیستی روانی در جامع کم باشد با آسیب‌های اجتماعی روبه‌رو هستیم. مباحث مالی و اقتصادی در جامعه و وجود اختلافات طبقاتی باعث ظهور آسیب‌های اجتماعی در جامعه می‌شود
مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی:
آسیب‌های اجتماعی دانش آموزان
آسیب‌ اجتماعی فضای مجازی
آسیب‌ اجتماعی (بزهکاری)
آسیب‌ اجتماعی اعتیاد
آسیب‌ اجتماعی طلاق
آسیب اجتماعی بیکاری
آسیب اجتماعی خودکشی
آسیب اجتماعی نوجوانان
عوامل مؤثر در ایجاد آسیب‌های اجتماعی:
مطالعات انجام‌شده در ارتباط با آسیب‌های اجتماعی، عوامل زیر را منشأ بسیاری از انحرافات اجتماعی قلمداد نموده‌اند. در این بخش هر یک از عوامل به‌اجمال موردبررسی قرار می‌گیرد.
۱-نابرابری‌های اقتصادی و اجتماعی
اختلافات طبقاتی هر جامعه، افراد را در موقعیت‌هایی قرار می‌دهند که نمی‌توانند نقش‌های اجتماعی مناسب خود را بیابند و موجب اختلاف در هنجارهای اجتماعی می‌شود. درنتیجه، ستیزه هنجارهای اجتماعی، تفاوت معیارها را به وجود می‌آورد و عدم تعهد به معیارها و تردید در اصالت آن‌ها، عدم پایبندی به قوانین را ایجاد می‌کند که این به‌نوبه خود تضادهای اجتماعی را افزایش می‌دهد. درون این تضاد، کشش به سمت انحرافات اجتماعی وجود دارد.

۲–رفاه اقتصادی خانواده
در خانواده‌هایی که رفاه و درآمد اقتصادی زیاد است، روابط انسانی بر اثر کثرت کار و یا سرگرمی ضعیف‌تر می‌گردد. ضعف روابط انسانی به‌نوبه خود عامل مساعدی برای کشش به‌سوی انحرافات اجتماعی است. امروزه والدین و فرزندان نسبت به هم احساس و عاطفه گذشته را ندارند، چون با یکدیگر تماس و ارتباط کمتری دارند و از طرف دیگر افرادی که درآمد بیشتر از حد دارند، موقعیت و زمینه مساعدتری برای تفریحات متنوع در داخل و یا خارج از کشور را دارند و بدیهی است که این قبیل امکانات برای مصرف و فروش مواد مخدر زمینه بسیار مساعدی است.
۳-فقر مادی خانواده
در مطالعات علمی نشان داده‌شده است که فقر مبنا و اساس انحرافات اجتماعی است. ازآنجایی‌که بیشتر مجرمین، معتادین به مواد مخدر و الکل، مبتلایان به امراض روانی و اشخاصی که اقدام به خودکشی می‌نمایند، از طبقات پایین اجتماعی بوده‌اند در عصر حاضر از فقر به‌عنوان عامل عمده انحرافات اخلاقی یادشده است. ارتکاب جرائم طبقات فقیر از شکافی که بین خواسته‌های جوانان آن طبقه با آنچه در دسترس آن‌هاست، سرچشمه می‌گیرد. عمده‌ترین علت انحرافات اخلاقی طبقه فقیر نتیجه فشارهای حاصله از شکست دررسیدن به هدف‌های معین است.
۴-بیکاری
بیکاری به‌عنوان یک مسئله اجتماعی زمینه مساعدی برای انحرافات اجتماعی است. افراد بیکار بیشترین اوقات خود را در اماکن عمومی ازجمله پارک‌ها می‌گذرانند و این‌گونه اماکن، بهترین و مناسبت‌ترین مکان برای کشش به سمت انحرافات اجتماعی ازجمله اعتیاد است.
۵-رشد صنعت و پیشرفت تکنولوژی
اگر در جامعه‌ای رشد صنعت به‌سرعت افزایش یابد و درآمد ناشی از آن صنعت به‌طور عادلانه توزیع نگردد، امکان وقوع سه اتفاق وجود دارد:
اولاً کارکنان برای اداره زندگی خود مجبور می‌شوند ساعات بیشتری را به کار مشغول شوند و این به‌نوبه خود موجب خستگی جسمی و روحی در افراد می‌شود.ثانیاً مشکل ترافیک در شهرهای بزرگ منجر به خستگی ناشی از کار در افراد شده درنتیجه والدین قدرت تربیت و سرپرستی فرزندانشان را نخواهند داشت و بی‌توجهی نسبت به پرورش کودکان و نوجوانان به گرایش آنان به سمت انحرافات اجتماعی از قبیل اعتیاد، سرقت و… کمک خواهد کرد.ثالثاً رشد شهرها باعث افزایش فاصله و شکاف طبقاتی شده و این خودبه‌خود باعث می‌شود برقراری ارتباط با دوستان و خویشاوندان کمتر شده و زمینه برای ایجاد انحرافات اجتماعی فراهم شود.
۶-ستیزه والدین
اختلافات زناشویی و نزاع بین پدر و مادر باعث می‌شود محیط خانواده برای تربیت فرزندان، ناامن و نامناسب شود. وقتی خانواده، کانون و محیط مناسبی برای زندگی نباشد، انسان سعی می‌کند بیشترین اوقات خود را در خارج از خانواده بگذراند و این کار ارتباط او را با دیگرانی که چون شکارچیان ماهری به دنبال شکار می‌گردند، زیاد می‌کند و آن‌ها پس از شناخت مشکل شخص در نقش انسانی دلسوز ظاهرشده و برای فرار از این واقعیت تلخ، فرد را به‌سوی اعتیاد و دیگر انحرافات اجتماعی فرامی‌خواند. هرچقدر ستیزه‌های خانوادگی بیشتر باشد، احتمال کشش به‌طرف انحرافات اجتماعی بیشتر است.
۷-شیوه‌های تربیتی والدین
مطالعات و تحقیقات نشان می‌دهد که رفتارهای کودکان و نوجوانان با شیوه‌های تربیتی والدین رابطه مستقیم و تنگاتنگ دارد. شیوه‌های تربیتی والدین می‌بایست با سطح نیازها و خواسته‌های مختلف فرزندان و همچنین با متدهای تربیتی صحیح اسلامی هماهنگ باشد. چنانچه والدین از شیوه‌های تربیتی مبتنی بر اصول اعتقادی و مذهبی استفاده نمایند، نتیجه مطلوب در رفتار فرزندان منعکس خواهد شد.
۸-عدم آگاهی و بینش صحیح والدین
مطالعات نشان می‌دهد کسانی که محروم از تحصیلات بوده و بینش صحیح نسبت به جامعه، تربیت و… نداشته باشند، امکان فریب خوردن و انعطاف‌پذیری آن‌ها برای ارتکاب به کارهای انحرافی و برخلاف قانون بیشتر است. چون تخصص و آگاهی ندارند، نمی‌توانند از طریق عادی، زندگی خود را تأمین کنند و به همین دلیل است که جامعه‌شناسی یکی از راه‌های پیشگیری از جرائم را عدالت آموزشی می‌داند.
حمایت از آسیب دیدگان اجتماعی:
حمایت از آسیب دیدگان اجتماعی نیز به سیاست‌های اجتماعی مربوط است. در این مورد نیز وقتی حمایت از آسیب دیدگان به‌طور کامل در اختیار نهاد سیاست قرار می‌گیرد، این نهاد از دیدگاه منافع خود به آن‌ها نگاه می‌کند، اما وقتی مردم یک جامعه به حمایت از این آسیب دیدگان می‌پردازند، بسیار عمیق‌تر و کامل‌تر عمل می‌کنند. چون مردم در متن این آسیب‌ها قرار دارند، آن‌ها را خوب می‌شناسند و برای حمایت از افرادی که دچار بحران هستند انگیزه‌های قدرتمندی دارند.یکی از راهکارهای حمایت از آسیب دیدگان اجتماعی، سازمان‌ها و تشکل‌های غیردولتی است. این سازمان‌ها که در تمامی جوامع ریشه‌دارند در عصر کنونی کارکردهای مختلف و مؤثری پیداکرده‌اند و نقش مهمی در حیات جوامع ایفا می‌کنند.

مهدی حسنوند کارشناس ارشد حقوق ، مدرس دانشگاه
ریس اداره برآورد اجتماعی و افکار سنجی معاونت فرهنگی و اجتماعی فا.ا.لرستان

انتهای پیام/