قاچاق کالا و پیامدهای آن

یادداشت-همای سعادت آنلاین- قاچاق می‌تواند گونه های مختلفی داشته باشد. به عبارت دیگر بر اساس نوع چیزی که به صورت پنهانی از مکانی به مکان دیگر منتقل می شود. قاچاق انواع مختلفی خواهد داشت.کلمه قاچاق از کلمه ترکی (قاچماق) گرفته شده و به معنای گریزاندن بوده و در فرهنگ علوم اقتصادی، به صورت زیر تعریف شده است: ” وارد کردن مال التجاره مشمول عوارض گمرکی به یک مملکت به طوری که نه از گمرک بگذرد، نه به ماموران دولت برای بازدید و پرداخت حقوق گمرکی ارائه شود”.قاچاق کالا، در همه کشورهای جهان به عنوان یک معضل اقتصادی- اجتماعی شناخته شده است.پدیده ناهنجار قاچاق، یک عامل بازدارنده و مشکلی پیچیده و چند بعدی است ، از پیامدهای قاچاق در کشورهای جهان سوم، ایجاد بی‌هویتی فرهنگی و القاء تفکر عدم خودباوری در تولید صنایع و فراگیری فناوری را می توان برشمرد زیرا قاچاق، موریانه‌وار توانمندی‌های فرهنگی و اقتصادی کشورها را از درون تهی می‌کند.پدیده‌ قاچاق مرزهای اقتصادی و ملی کشور را تخریب می کند و مانع از بهره گیری مناسب از توانمندی‌ها و استعدادهای بالفعل و بالقوه اقتصادی می‌شود که یکی از عوامل برهم زننده‌ تعادلات امنیتی و اجتماعی و درآمدی است که نگرانی های عمده برای مردم و مسئولان و سیاست گذاران کشوری در بر دارد.قاچاق کالا؛ اقتصاد کشور را از نظر تولید، سرمایه‌گذارى، صادرات و اشتغال تحت تأثیر قرار داده و آثار مخربى بر آنها مى‌گذارد.

از عمده‌ترین تأثیرات منفی قاچاق کالا، تأثیرات آن بر سرمایه‌گذارى است. در این میان، برخى محصولات به صورت سازماندهى و جهت‌دار با هدف تهاجم به ارزش‌ها و معیارهاى اخلاقى به داخل کشور قاچاق و از لحاظ بُعد فرهنگی و اخلاقی باعث اختلال می‌شوند و افزایش فاصله طبقاتى، هدر رفتن منابع ملى، تضعیف کارآمدى و کاهش امنیت عمومى از پیامدهاى ‌نامطلوب ‌سیاسى قاچاق مى‌باشد.معضل قاچاق کالا و ارز، از مسائل و بحران‌های چند لایه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است که دامن گیر جوامع انسانی شده و مخاطرات بسیاری ایجاد کرده است.در علت شناسی پدیده‌ قاچاق معمولا به فقر اشاره می شود، ولی فقر هم می‌تواند علت و هم می تواند معلول قاچاق باشد، این اثر پس از شکست تولید و کاهش اشتغال و درآمد، عارض می شود یعنی با افزایش قاچاق کالا، فقر در جامعه از آن‌چه وجود دارد بیشتر می شود. با افزایش فقر، فساد اجتماعی بیشتر شده و در صورت تداوم و تشدید آن، بحران های اجتماعی بروز می کند.
فقر و ناامنی های اجتماعی از دیرباز با شرایط اقتصادی رابطه مستقیمی داشته است، در مطالعات جرم‌شناسی، فقر از شاخص های مهم بحران اقتصادی است که با گذشت زمان برای نظم اقتصادی و اجتماعی یک کشور خطر آفرین است.در کنار قاچاق کالا به وجود آمدن شغل های کاذبی همچون توزیع کننده و فروشنده این اجناس قاچاق متصور است که این خود می تواند عاملی برای افزایش دیگر جرایم و آسیب‌ها باشد.
مهمترین اثر منفی قاچاق کالا، ضربه به تولیدات داخلی و صنعت و افزایش آمار بیکاری در جامعه است و این امر خود به خود زمینه‌ساز بسیاری از ناهنجاری‌های اجتماعی می‌باشد.قاچاق کالا صرف‌نظر از اثرات و نتایج اقتصادی دارای آثار و نتایج سیاسی‌، اجتماعی و فرهنگی نیز می‌باشد.
اثرات قاچاق کالا موضوعی است که فقط مربوط به یک استان خاص یا یک شهرستان نیست و اثرات منفی آن بر کل کشور است.چند سالی است که تابلوی قاچاق درکشور شکسته شده وبه دایره المعارف ایرانیان افزوده شده است.آنقدر قاچاق کالا اهمیت دارد که باندهای مختلف حاضرند محموله های خود رابیمه کرده وروانه بازارهای هدف کنند.قاچاق کالا در کشور علاوه برآثار مخرب اقتصادی از بعد اجتماعی نیز به عنوان چالش قابل بررسی است .قاچاق کالا به عنوان تهدید جدی برسر راه تجارت آزاد هزینه های بی شماری بر بدنه اقتصادی کشور تحمیل می کند وفرهنگ اقتصادی کشور را مورد تهدید جدی قرار می دهد.

قاچاق در واقع نمونه ای از بیماری اقتصادی است که عمدتأاز خارج به کشور سرایت می کند فلذا پدیده قاچاق یک عامل بازدارنده ومنفی در جهت رشدوتعالی اقتصادی،فرهنگی واجتماعی کشورهاست ودر قوانین تمامی کشورهای جهان از این پدیده ضد اجتماعی به عنوان یک آسیب جدی که موجب رکود واختلال در سیستم جامعه می شود نام برده شده است وتمهیداتی جهت پیگیری ومجازات مرتکبین در نظر گرفته شده است.
قاچاق دلایل مختلفی چون رفتار مصرف کننده،فرار سرمایه داران از هزینه های گمرکی،تولید باکیفیت ومرغوب درخارج از ایران،تغییر شرایط اقتصادی وافزایش قدرت خرید مردم،تغییر سبک زندگی مردم،ارزان تر بودن کالاهای خارجی،سودجوی،عدم فرهنگ سازی دربحث مصرف کالاهای ایرانی،نظارت سطحی وجریمه پایین،فساد اقتصادی،تخریب هدفمند از سوی معاندان ودشمنان است که مبارزه با آن نیازمند عزم ملی و توجه دقیق به شاخص های علمی دارد.ورشکستی کارخانه ها و کارگاه های تولیدی، از بین رفتن تدریجی کشاورزی، کاهش فرصتهای شغلی، توزیع ناعادلانه ثروت، ایجاد فرهنگ مصرف گرایی، ایجاد زمینه جهت رانت خواری و…آثار سویی هستند که همواره اقتصاد و تولید ملی یک کشور را تهدید می کنند.
قاچاق کالا در استان لرستان به علت همجوار بودن با استانهای غربی و جنوبی کشور افزایش چشمگیری داشته است به طوری که همه روزه شاهد توقیف محموله های قاچاق در استان هستیم عمده ترین کالاهای قاچاق به استان لرستان چای،سیگار،لوازم خانگی،اسلحه،لوازم آرایشی،لوازم برقی و پوشاک والبسه،مواد خوراکی ، می باشد.تجارب قبلی نشان داده که در مبارزه با قاچاق برخوردانتظامی و قضائی چندان مثمرثمر نبوده و در صورت توجه به راهکارهای فرهنگی و پیشگیرانه و ایجاد شغل نقش موثری در کاهش قاچاق خواهد داشت بدیهی است که تدوین قوانین و حمایت از تجارت و تولید داخلی و توجه به ارزش های انسانی و اخلاقی موجب تامین امنیت عمومی بویژه در مناطق مرزی می گردد.

آثار و پیامدهای قاچاق کالا؛
قاچاق می تواند اثرات زیانباری را برجامعه وارد کند که بعضأ غیر قابل جبران می باشند.برخی از مصادیق آن به شرح زیر است:
۱-افزایش ثروتهای بادآورده گروهی که برای کسب منافع خود قوانین جاری را نادیده می گیرند.
۲-افزایش دامنه بیکاری و بزهکاری
۳-تلف کردن تلاش کارگران وتولید کنندگان که قصد دارند میهن اسلامی خود را به خودکفایی برسانند.
۴-به خطر انداختن سلامت وامنیت مصرف کنندگان به لحاظ عدم کنترل بهداشتی واستاندارد کالاهایی که از طریق غیر مجاز وارد می شوند.
۵-لطمه واردکردن به منابع محدود ارزی کشور و درآمد دولت.
۶-رواج کالاهای خلاف شئون مذهبی،ملی،غیر بهداشتی و غیر استاندارد و نهایتأ نابودی ارزشهای مقدس اسلام وهویت مذهبی و ملی.
۷-اخلال در بازار صادرات کشور.
۸-عدم تحقق شعار اقتصاد مقاومتی وعدم رونق تولید در کشور.
۱-کاهش درآمدهای دولت، ناشی از عدم وصول درآمدهای حاصل از تعرفه های گمرکی
۲-تضعیف تولید کنندگان داخلی و صدمه زدن به واردکنندگان قانونی کالا
۳-ایجاد درآمدهای نامشروع برای قاچاقچیان(احتمال افزایش پولشویی در کشور)
۴-انباشت ثروت در دست برخی از افراد
۵-کاهش سطح اشتغال(به ازای هر میلیارد ریال واردات قاچاق، سالانه یک صد هزار فرصت شغلی از دست می رود)
۱-از بین رفتن ثبات اقتصادی کشور
۲-خارج شدن کنترل امور اقتصادی از دست دولت
۳-بی اعتمادی به دولت و نظام اقتصادی کشور
۴-رویکرد مصرف کالای خارجی به جای تولید داخلی
۵-ایجاد یأس و ناامیدی در سرمایه گذاران، جهت به کارگیری سرمایه خود در امر تولیدات داخلی

علل و عوامل قاچاق کالا:
علل فرهنگی؛
تبلیغات گسترده شبکه های ماهواره ای ، فقر فرهنگی حاکم برمردم ،عدم فرهنگ سازی مناسب توسط نهادهای دولتی وادارات بین مردم که در آمد حاصل از پدیده قاچاق را برای خودبعنوان یک شغل مباح و حلال ونوعی تجارت می دانند،ضعف اعتقادات مذهبی، فقر فرهنگی،عدم وجودامکانات آموزشی وکم کاری واحد های فرهنگی،ضعف اعتقادات دینی، پایین بودن سطح سواد افراد قاچاقچی،ضعف برنامه های فرهنگی،گسترش روحیه تجمل گرایی در مردم،چشم وهم چشمی در بین مردم وگرایش به کالاهای لوکس خارجی، عدم بلوغ فرهنگی اجتماعی مردم ،عدم تشخیص مضرات قاچاق،عدم تربیت صحیح،ضعف پایبندی افراد به باور هاو ارزش ها،ترجیح منافع فردی به منافع اجتماعی و همچنین ضعف اعتقادات در گرایش ها مذهبی در بین برخی افراد، توسعه نیافتگی وتهاجم فرهنگی از طریق ارزش های اخلاقی،مذهبی و… ،تغییر در آداب ورسوم وبه وجود آمدن فرهنگ مصرف گرایی ودر نهایت موجب ایجاد تمایل مردم به سمت کالا های مصرفی وارزان غیر استاندارد می شود که غالباً این کالاها بصورت قاچاق وارد کشور واستان می شود،تبلیغات پر رنگ ولعاب کالاهای غیر استاندارد در ماهواره ها،عدم شکل گیری برنامه های فرهنگی در زمینه پدیده شوم قاچاق وتاثیر مخرب آن در فرهنگ از سوی سازمانها ونهادهای ذیربط در حالی که عوامل فرهنگی یکی از مهمترین عوامل قاچاق بشمار می روند در این خصوص اقدامات خاصی صورت نپذیرفته است، کم توجهی مسئولین فرهنگی یا رسانه های جمعی(صدا وسیما)در آموزش وارتقاء فرهنگی مردم از طریق بیان کردن تبعات منفی پدیده شوم قاچاق.
علل سیاسی؛
وجود دشمنی کشور های غربی با کشورمان و تلاش آنها برای تضعیف این کشور، ایجاد اختلاف ارزی در ایران و کشور های همسایه،طولانی بودن مراحل واردات قانونی کالا، محاصره اقتصادی کشور،ضدیت کشورهای غربی با جمهوری اسلامی،اختلاف قیمت ارز ،پایین بودن قیمت اجناس خارجی، حمایت کشور های همسایه از قاچاق کالا به ایران، عدم برنامه ریزیمسئولین در امر کاهش قاچاق، رانت های سیاسی،نفع کشور های خارجی،مقاصد سیاسی کشورهای خارجی،جنگ نرم دشمن علیه ایران، عدم تدبیر خاص مدیریتی وسیاسی در جهت برخورد با پدیده قاچاق کالا وارز،نگرش های سیاسی کشور های در تقابل با ایران جهت اختلال در سیستم اقتصادی کشور.
علل اقتصادی؛
سود آور نبودن فعالیت کشاورزی،کمبود وجود صنایع،ورشکستگی شرکت ها، ،بیکاری زیاد،عدم حمایت از کشاورزان،دسترسی آسان به این نوع کالاها در مرزهای غربی وجنوبی کشور،سود بسیار بالای کالاهای قاچاق ووسوسه افراد بیکارباعث گرایش به قاچاق می شود، وضعیت اقتصادی بد بیشتر مردم بخصوص روستائیان،عدم تلاش در زمینه اشتغال زایی برای جوانان،بالا بودن هزینه های زندگی، بالا بودن عوارض گمرکی، کم کیفیتی اجناس داخلی،بیکاری ،عدم رسیدگی به مشکلات کشاورزی ودامداری،افزایش رهن واجاره مسکن ومغازه ،سود دهی بالای قاچاق کالا،گسترش روحیه مصرف گرایی در بین مردم،تورم، کاهش قدرت خرید مردم وسعی آنان در خرید کالاهای ارزان که از طریق قاچاق وارد می شوند، ضعف تولیدات داخلی،ضعف سرمایه گذاری داخلی،ضعف گمرکات،ضعف فرهنگ اقتصادی مردم،ضعف بخش خصوصی،عدم انسجام سیاست اقتصادی ،سود کلان ناشی از قاچاق ،فقرشدید درروستاها، نزدیکی این منطقه با استانهای مرزی ودسترسی سریع وبا هزینه کم با کالاهایی که از این طریق به لرستان منتقل می شوند، ورشکستگی کارگاه های استان،عدم حمایت از تولیدات داخلی،پایین بودن سطح درآمد،تبعیض ونابرابری در بهر ه مندی ازاشتغال ودرآمد ودر نتیجه ایجاد فقر وتنگدستی وبیکاری در سطح استان،عدم سرمایه گذاری داخلی وخارجی،عدم تطابق کیفیت وقیمت کالاهای داخلی وخارجی.
علل روانشناسی؛
احساس حقارت در جوانان به علت بیکار بودن،مقایسه افراد بی بضاعت با افراد متمول جامعه این امر باعث می شود تا افراد برای بالا بردن سطح زندگی اقدام به قاچاق نمایند، تاثیر پذیری روحی وروانی جوانان از بیکاری،عدم قبح قاچاق کالا در بین مردم. عدم پایبندی به حلال وحرام،نداشتن هویت،رقابت منفی بر ثروت اندوزی،ضعف ارکان شخصیتی،عدم تربیت صحیح دینی،ضعف خانواده ها در الگوسازی برای تربیت فرزندان.
علل اجتماعی؛
سطوح وطبقات مختلف زندگی وعدم ثبات شغل وهمچنین نگاه حسرت گونه اقشار طبقه پایین جامعه به طبقات بالای جامعه یکی از علل قاچاق توسط اقشار کم درآمد جامعه است،از لحاظ اجتماعی بدلیل اینکه قاچاق دارای سود سرشاری بوده وقاچاقچیان درمدت زمان کوتاهی با انجام قاچاق از لحاظ اجتماعی جایگاه وموقعیت کاذبی به دست می آورند ،ازاین رو موجب تشویق مردم وجوانان درگرایش به قاچاق می شود،عدم برنامه ریزی مناسب برای کار آفرینی،عدم توجه به اهمیت موقعیت جغرافیایی وشرایط مناسب این منطقه برای کشاورزی ودامپروری،عدم سرمایه گذاری برای تاسیس کارخانه وکارگا ه هایی که توان جذب نیروهای بالقوه ی این منطقه را داشته باشد،وجود محرومیت زیاد در این استان،غیر جاذب بودن روستاها وعدم جذب نیروی فعال روستایی در روستاها وسوق دادن آنان به شهرها،عدم حساسیت مردم ومسئولین،عدم نکوهش قاچاق کالا دربین مردم،بوروکراسی شدید اداری،ایجاد رانت به دلایل قوانین متعدد در زمینه شرایط واردات کالا،ممنوعیت قانونی واردات کالادر شرایطی که تقاضای مصرف داخلی برای آن وجود دارد وتولیدات داخلی پاسخ گوی نیاز نمی باشد،ترویج روحیه مصرف کالاهای خارجی،عدم تقویت بخش خصوصی،عدم بهره وری ،عدم بهره گیری از سرمایه خارجی،عدم وجود کار واشتغال،گرانی اقلام مصرفی وخوراکی داخلی ،عدم اختصاص امکانات آموزشی ورفاهی وبهداشتی برای روستاها،عدم تناسب تحصیلات دانشگاهی با بازار کار،عدم توجه مردم به حرفه آموزی،گرایش مردم به کارهای دولتی،اختلافات طبقاتی، فقر،بیکاری،بی سوادی،فقر ارزشی ، نبود مشاغل،وجود تقاضا برای اجناس خارجی،عدم اطمینان مردم به کیفیت کالاهای داخلی، مهاجرت از روستا به شهر،کاهش امنیت عمومی عامل موثری برای ایجاد انگیزه اختلال گران اقتصادی می باشد ودرنهایت برروی قاچاق کالاها اثر مثبت می گذارد،عدم وجود اطلاعات وآگاهی مردم دربحث شناسایی کالای قاچاق وغیر قاچاق.
پیشنهادات:
*هماهنگی دستگاه ها،سازمانها در ایجاد مشاغل زود بازده
* بها دادن به کار و تولیدات داخل و افزایش کمیت و کیفیت کالاهای تولید داخلی
*حساس کردن مردم نسبت به قاچاق کالا
*ایجاد وحدت رویه بین دستگاه ها ی قضایی و نیروی انتظامی و سایر ارگان ها برای مقابله با این پدیده
*دخالت دادن ادارات وارگانهایی همچون گمرک،اداره اطلاعات،بازرگانی،بسیج وسپاه وسایر دستگاههای ذیربط درامر پیشگیری از قاچاق کالا.
*اصلاح ساختار اداری ومبارزه با فساد اداری و رانت خواری.
*فعال شدن سازمان هایی که میتوانند در حوزه فرهنگی باعث مقابله با این پدیده شوند
* گسترش فعالیت مساجد و حوزه های فرهنگی در مقابله با این پدیده.
*اطلاع رسان

ی از طریق روزنامه ها،رادیو،تلوزیون و..در مورد آثار و پیامدهای سوء این پدیده
*ایجاد پایگاه های فرهنگی در روستاها و مناطقی که آمار قاچاق زیاد می باشد.
*فعالیت اداره فرهنگ و ارشاد و اداره تبلیغات اسلامی و اداره آموزش وپرورش در زمینه های اعتقادی و ارزش های دینی
*آموزش و آگاه‌سازی مردم نسبت به معضلات و پیامدهای قاچاق
* تشویق مردم از طریق اطلاع‌رسانی و آگاهی‌دادن به آنها جهت خرید کالاهای تولید داخل کشور، مبارزه با فرهنگ مصرف کالاهای خارجی و افزایش رضایت‌مندی مردم از کیفیت کالاهای تولید داخل
* ارائه یک الگوی مصرف صحیح در داخل که موجب گرایش افراد به مصرف کالاهای داخلی شده و موجب رونق اقتصادی در کشور شود.

سرگرد مهدی حسنوند-رییس اداره برآورد اجتماعی و افکارسنجی معاونت فرهنگی و اجتماعی فا.ا. لرستان

انتهای پیام/