جامعه،خانواده و فرزندآوری

لذا به نظر می رسد که برای رسیدن به یک نتیجه قابل قبول ابتدا تعریفی از خانواده و جامعه داشته باشیم و نقش هر کدام را به صورت جداگانه مورد کنکاش قرار دهیم.

۱. تعریف خانواده: خانواده به گروهی از افراد گفته می شود که از طریق خونی،قانونی و یا مکان مشترک زندگی با هم وابستگی دارند و در بیشتر جوامع به عنوان رکن اصلی یک جامعه می باشد.

۲.جامعه:جامعه در اصطلاح جامعه شناسی به گروه های انسانی اطلاق می شود که از نظر سرزمینی،حاکمیتی و یا انتظارات فرهنگی با هم وجه اشتراک دارند و در یک سرزمین محدود و با قانون تعریف شده زندگی و تبعیت می کنند مانند،روستا،شهر و کشور

۳. جمعیت: به مجموعه افرادی که از یک گونه و در یک مکان معین و زمان زندگی می کنند جمعیت گفته می شود و یکی از عوامل که در کاهش و یا افزایش جمعیت نقش غیرقابل انکار دارد فرزندآوری است لذا هر چه میزان موالید یا به نوعی رشد جمعیت مثبت و رو به افزایش باشد جامعه به سمت جوانی پیش می رود و هر چه میزان موالید یا رشد جمعیت کاهشی باشد در دراز مدت جمعیت یک جامعه و یا یک ملت رو به سالمندی و پیری سوق پیدا می کند.

حال که به صورت مختصر و خلاصه وار به تعریفی از این سه مورد رسیدیم به نظر می رسد به عواملی که به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر روی این سه مورد تأثیر گذار است به صورت مختصر بپردازیم.

لذا اول به نقش عوامل تاثیرگذار می پردازیم.

۱. نقش اقتصاد در خانواده: اقتصاد که در خانواده ها با درآمد تعریف می شود نقشی کاملاً موثر و تاثیرگذار بر روی افراد و حتی نوع مدیریت و فرهنگ تعلیم و تربیت خانواده دارد چراکه یک خانواده درآمدی متناسب با زندگی دارد که تاثیری مستقیم به لحاظ کیفیت و کمیت در معرف غذا،لباس،مسکن و تفریحات سالم دارد که این خود می تواند به لحاظ روحی و روانی هم روی خانواده اثر گذار باشد.لذا بهترین و اقتصادی ترین برای خانواده انتخابی است که بیشترین رضایت خاطر یا همان خشنودی را برای خانواده به بار آورد.

۲. نقش مسکن و خانواده:مسکن به عنوان یکی از مهمترین نیازهای اولیه انسان نقش مهمی در محفاظت و امنیت او دارد و به عنوان یک عنصر تعیین کننده در شکل گیری هویت فردی،روابط اجتماعی و اهداف جمعی افراد نقش موثری دارد.

۳.نقش سواد و آموزش در جامعه،یادگیری دانش و آموختن علم یا همان سواد نقش تعیین کننده‌ای را در تکامل شخصیت انسان به عنوان پایه اجتماع و رشد جوامع بشری دارد بطوریکه امروزه علم و تکنولوژی حرف اول و آخر را در دنیا می زند و به عنوان اساس رشد و توسعه جوامع بشری به شمار می رود.

۴.نقش بهداشت در خانواده و جامعه:بهداشت خانواده تضمین کننده بخش مهمی از سلامت جامعه می باشد و لذا سلامت ژنتیکی و جسمی اعضای خانواده به عنوان پایه و اساس جامعه رکن بسیار مهمی است.

۵.نقش صدا و سیما و رسانه ها در سلامت خانواده و جامعه:امروزه رادیو و تلویزیون عضوی از خانواده است که حضوری پررنگ و موثر دارد بطوریکه روابط اعضای خانواده تحت تاثیر آن،کارکردهای خانواده دچار تغییر و تحول جدی نموده و می نمایند.

۶.نقش محیط زیست در خانواده و جامعه:از آنجا که پاکیزگی و آلودگی محیط زیست ارتباط مستقیم و موثری در سلامت روح؛روان و جسم افراد به عنوان تشکیل دهنده خانواده و جامعه دارد لذا این نقش غیر قابل انکار می باشد.

۷.نقش ازدواج و تشکیل خانواده در جامعه:از ازدواج باید به عنوان یک سرمایه اجتماعی نام برد چرا که موجب پیوندهای اجتماعی شده و از طریق ازدواج نه تنها برای خانواده بلکه برای دیگران نیز از جمله جامعه سودمند است و لذا افزایش و یا کاهش ازدواج رابطه مستقیمی با افزایش و یا کاهش جمعیت یک خانواده و جامعه دارد.

هفت مورد ذکر شده به عنوان تعداد اندکی از موارد زیادی که در تحکیم بنیان خانواده و جامعه تأثیر دارد که در قسمت بعدی نوشتار بنا داریم به مشکلات موجود در ارتباط با خانواده و جامعه مواردی که در کاهش فرزند آوری و در نهایت کاهش جمعیت تاثیرگذار است بیان کنیم.

۱.فقر:فقر به عنوان یک عامل مخرب در خانواده و جامعه نقش اساسی دارد بطوریکه یکی از دل نگرانی های امیرالمومنین علیه السلام در خصوص فقر در جامعه این است،فقر که از در وارد شود ایمان از پنجره خارج می گردد و یا هیچ کاخی برافراشته نمی شود مگر اینکه کوخ هایی در برابر آن باشد.
بر اساس آمارهای رسمی ۳۰ درصد جامعه یا حدود ۲۵ میلیون نفر زیر خط فقر هستند که می توانند بحرانی برای تخریب خانواده و جامعه ایرانی باشند.

۲.برابر آمارهای رسمی نزدیک به پنج میلیون خانواده در ایران فاقد مسکن هستند.

۳.از آنجا که سواد و دانش در ارتقا تحکیم خانواده ها و جامعه می تواند نقش موثری ایفا نماید لذا این مقوله دارای جایگاه خاصی است بطوریکه حکیم طوسی بزرگ اهمیت آن را در شعری زیبا«توانا بود هر که دانا بود ز دانش دل پیر برنا بود»بیان نموده،بنظر می رسد که متأسفانه با همه امکانات آموزشی چه متوسطه و چه دانشگاهی فراهم شده است ولی این امکانات عادلانه توزیع نشده است.

۴.کارهای زیادی برای بهداشت صورت گرفته است ولی باز هم نیاز است که بیمه های درمانی فراگیر ایجاد شود و همه افراد جامعه بتوانند با کمترین هزینه به مراکز درمانی دسترسی پیدا کنند.

۵.صدا و سیما و خصوصآ تلویزیون که به عنوان دانشگاه ملی از آن یاد می شود متأسفانه فاصله زیادی تا واقعیت داشته و دارد و نتوانسته است مخاطبین قابل توجهی در کشور را تحت پوشش قرار دهد بطوریکه تعداد مخاطبین آن در حال کاهش می باشد و از طرفی برنامه های آن خصوصاً فیلم ها و سریال هایی که پخش می نمایند به تناسب سن افراد و در ساعات مناسب نمی باشد به عنوان مثال فیلم هایی پخش می کند که برای افراد زیر۱۴ و ۱۶ و ۱۸ سال ممنوع می باشد ولی ساعات پخش آن در اوج توجه افراد خانواده ها خصوصاً کودکان و نوجوانان است.

۶.در خصوص محیط زیست که خود نیاز به بیان و شرح ماوقع نمی باشد همین که در اکثر استان ها و شهرستان ها به لحاظ آلودگی هوا مدارس،دانشگاها و ادارات تعطیل می شوند خود گواه این مدعا است.

۷.برابر آمارهای رسمی حدود دوازده میلیون دختر و پسر در سن و آماده ازدواج هستند که از این تعداد ۸۸ درصد تمایل به ازدواج دارند یعنی اینکه در صورت ایجاد شرایط مناسب حدود شش میلیون خانواده ایجاد می شود که با ایجاد بستر مناسب جمعیت قابل توجهی به جمعیت کشور تزریق می شود.

۸.خودکشی:بر پایه آمارها روزانه بیش از ۱۳ نفر در ایران خودکشی می کنند که طبق اعلام وزارت بهداشت بیشترین آمار خودکشی ها در میان افراد ۱۵ تا ۳۵ سال اتفاق می افتد.

۹. تعداد پرونده های در حال رسیدگی در مراجع قضایی: رئیس مرکز توسعه حل و اختلاف قوه قضاییه گفت:سالانه حدود ۱۵ میلیون پرونده وارد فرآیند دادرسی در قوه قضاییه می شود.

۱۰. ازدواج و طلاق در سال ۱۴۰۳: صفدر کشاورز سخنگوی سازمان ثبت اسناد کشور گفت:در دو ماهه اول سال جاری ۸۱ هزار و ۴۲۸ ازدواج ثبت شده که نسبت به مشابه سال ۱۴۰۲ و نه درصد کاهش داشته و تعداد طلاق ۲۸ هزار و ۸۳۴ طلاق بوده که نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۲ دو درصد رشد داشته ایم،این یعنی تهدید پایه و اساس خانواده و جامعه.

۱۱.سایر موارد:در خصوص قانون حمایت از کودکان و فرزند آوری در سایر کشور و مقایسه آن با جمهوری اسلامی ایران فقط به یک مورد اشاره می نماییم که به عنوان نمونه قانون حمایت از کودکان در کشور آلمان از ژانویه ۲۰۲۴ حداکثر کمک هزینه فرزند به صورت ماهیانه در آلمان ۲۹۲ یورو برای هر کودک است که قبل از آن ۲۵۰ یورو بوده است یعنی چیزی حدود ۱۸۰۰۰/۰۰۰ میلیون تومان ایران برای هر نوزاد در یک ماه؛حال خودتان قضاوت کنید.

۱۲.مهریه های سنگین و نبود یک قانون مدون برای رعایت عدالت بین زوج ها خود عامل دیگری است که زوج‌های جوان تمایلی به ازدواج ندارند.

۱۳. توزیع ناعادلانه ثروت در میان اقشار مختلف جامعه
۱۴.آزادی های اقتصادی مختص به افراد و یا شرکت های خاص
۱۵.مبارزه مستمر با فساد و نبود نظارت کافی
۱۶.تورم و گرانی لجام گسیخته و نبود راهکارهای اصولی و نظارتی برای کنترل آن
۱۷.بیکاری پیدا و پنهان در جامعه به عنوان یک اصل اقتصادی
۱۸.گسست فرهنگی و همبستگی به عنوان یک اصل تهدید کننده
۱۹.فرار مغزها بعنوان یک بحران اجتماعی و اقتصادی
۲۰.افزایش سرقت و دزدی های خرد در جامعه
۲۱.تسریع سرعت انتقال استفاده مواد مخدر به نوجوانان و جوانان
۲۲. فراگیر نبودن بیمه های اجتماعی به طوریکه مدیر عامل تأمین اجتماعی کشور مدعی است که در حال حاضر حدود ۸ میلیون نفر از جامعه تحت پوشش هیچ بیمه ای قرار ندارند و این یعنی عدم امید به فرزند آوری.

نتیجه گیری؛
از آنجا که یک جامعه سالم نتیجه داشتن مجموعه ای از خانواده های سالم می باشد و یا بلعکس،داشتن جمعیت در هر کشور به عنوان یک مولفه قدرت محسوب می گردد و این جمعیت خود بخود نتیجه موالید سالم می باشند لذا فرزند آوری به عنوان پایه و اساس افزایش جمعیت و در نتیجه مولفه و رکن اصلی قدرت در کشور به حساب می آید که این خود می تواند باعث دغدغه افراد و مسئولان دلسوز کشور باشد،اما آیا این شعار فرزند آوری می تواند خارج از مسائل و مشکلات موجود یاد شده که به عنوان کوچکی از تمامی مشکلات به آن اشاره شده است با دیده مثبت به آن نگاه شود و تصور نتیجه مثبت به آن را داشت.پشت بند شعار فرزند آوری دولت می بایست دارای برنامه ریزی مدونی باشد که در سال های آینده مشکلی بر مشکلات فعلی افزوده نشود و این زمانی میسر می گردد که روند توسعه کشور عواملی چون عدالت اجتماعی،شغل،مسکن،بهداشت،تحصیل و صدها مورد دیگر به صورت کمی و کیفی در کشور ایجاد شود.

دولت بایستی قانونی جامع و مانع در این خصوص وضع نماید که فرزند از بدو تشکیل جنین حداقل تا پایان سن قانونی تحت پوشش نهادهای اجتماعی از جمله بهداشت و بیمه های فراگیر درمانی باشد.خانواده بایستی به آینده بچه امیدوار باشد تا اشتیاق به فرزند آوری بیشتر داشته باشد.
فرق است بین آلمان و ایران،در امید به افزایش فرزند آوری،با پرداخت وام های بی ارزش چند ده میلیونی و وعده های بی اساس و بدون پشتوانه قانونی نمی توان به فرزند آوری امیدوار بود.تشویق زوج ها و خانواده ها به داشتن فرزند بیشتر بدون توجه به تشویق و پشتیبانی جوانان مجرد به تشکیل خانواده که می تواند به فرآیند فرزند آوری کمکی عالمانه داشته باشد شعاری عبث و بیهوده است.لذا برای تحقق شعار فرزند آوری نهادهای اجتماعی و دولت علاوه بر برداشتن موانع ازدواج و مشکلات اقتصادی می بایست با فرهنگ سازی کارشناسی به روند افزایش فرزند آوری سمت و سویی مثبت داده شود.

یاسر نظری چگنی

انتهای پیام/