قانون‌گذاری، انتظارها و مجازات رفتارهای ناپسند

یادداشت-بعضی از والدین صدها قانون در خانه وضع کرده‌اند مثلا: «سر ساعت ۱۱ بعدازظهر باید در خانه باشی»، «چمن‌ها را باید کوتاه کنی»، «وقتی از چیزی استفاده کردی آن را جایی بگذار که بتوانی دوباره آن را به راحتی پیدا کنی»، «قبل از هر کاری باید تکالیف مدرسه‌ات را تمام کنی». والدین اغلب در برقراری ضوابطی از این دست موفق هستند ولی متاسفانه پیش از آنکه ضوابط مورد اشاره زیر پا گذارده شوند، پیامدها و مجازات‌های مشخصی تعیین نمی‌کنند. به عنوان مثال اگر از فرزند خود خواسته‌اند که ساعت ۸ شب در منزل باشد و او نیم ساعت تاخیر کند، والدین مستاصل می‌مانند که چگونه با این قانون‌شکنی برخورد کنند؟ آیا یک روز به او اجازه ندهند از خانه خارج شود یا او را در استفاده از تلفن محدود سازند یا… تعیین پیامدها و مجازات پس از نقض قانون، نوعی بی‌انصافی تلقی می‌شود زیرا:
اولا فرزند شما خودش را مسئول نمی‌داند و قدرتی نیز در خود نمی‌بیند تا به نحوی بتواند از پیامدهای رفتارش (مجازات در اثر دیر آمدن به خانه) جلوگیری کند. بنابراین رفتارش اصلاح نمی‌شود ولی اگر قبل از شکستن قانون، از نتیجه و مجازات این کار آگاه باشد از طریق تغییر رفتار خود و رعایت قانون می‌تواند از این نتیجه‌ی نامطلوب احتراز کند. ثانیا فرزندتان شما را مقصر و عامل اصلی و مستحق مجازات می‌شمارد، نه رفتار خودش را، از این‌رو از شما متنفر می‌شود.قانون‌ها و مجازات‌ها باید به طور هم‌زمان تدوین شوند.

تعیین هم‌زمان قانون‌ها و مجازات‌ها باید پیش از زیر پا گذاشته شدن قانون انجام شود.
نتیجه‌ی ب → قوانین → نتیجه‌ی الف
فرمول بالا روش موثر تدوین قانون را نشان می‌دهد. به فرزند خود می‌گویید: «من از تو انتظار دارم اتاقت را مرتب کنی، اگر چنین کنی نتیجه‌ی الف را خواهی دید و اگر چنان کنی نتیجه‌ی ب را می‌بینی.» با استفاده از این روش به فرزند خود اجاره می‌دهید که خود درباره‌ی رفتارش تصمیم بگیرد. شما با تدوین هم‌زمان قانون و مجازات باعث می‌شوید تا مسئولیت رفتارهای فرزندتان بر دوش خود او قرار گیرد. این روش دیگر نیازی به تذکرهای مکرر و غر زدن یا دعوا کردن نخواهد داشت زیرا فرزند شما می‌تواند مجازات را از طریق کنترل رفتارش مهار کند. مجازات‌ها و پیامدهای رفتاری، مهم‌ترین ابزار برای تغییر رفتارها محسوب می‌شوند. شما ممکن است قادر نباشید در هر شرایطی از این شیوه استفاده کنید ولی حتی‌الامکان سعی کنید از آن استفاده کنید.

قانون‌ها و مجازات‌ها باید مشخص و دقیق باشند

اتفاقی که بدان اشاره خواهیم کرد، چند بار برای شما روی داده است؟ اتاق فرزندتان به مدت سه هفته نامرتب بوده و همه چیز روی زمین قرار داشته است. شما از او می‌خواهید که به اتاقش برود و وسایلش را از روی زمین جمع کند. بعد از ۱۵ دقیقه که او از اتاقش خارج شد، از او می‌پرسید: «همه جا را مرتب کردی؟» او جواب می‌دهد: «بله»، اما وقتی به اتاق او می‌روید می‌بینید که تمام وسایلی که روی زمین پخش بود، حالا روی تخت او انباشته شده است. شما ناراحت می‌شوید ولی او کاری را که خواسته بودید انجام داده است. شما به او گفته بودید که وسایلش را از روی زمین جمع کند.
نوجوانان به طور دقیق آنچه را که شما خواسته‌اید انجام می‌دهند، لذا باید در وضع کردن قوانین و مجازات‌ها دقیق باشید و موردی مشخص را از آنها درخواست کنید. اگر از او می‌خواهید که اتاقش را تمیز کند باید مشخص سازید که منظورتان از تمیز کردن چیست. لباس‌های چرک را در ماشین لباسشویی قرار دهد، گردگیری کند کتاب‌هایش را مرتب کند، اتاقش را جارو کند و چیزی را زیر تخت خود نگذارد.

والدینی که درخواست‌هایی کلی و مبهم از فرزندشان دارند، اغلب دچار مشکل می‌شوند، به عنوان مثال «باید وضعیت درس‌هایت خوب شود»، «با خواهرت خوش‌رفتار باش»، منظور از «وضعیت درسی خوب» و «خوش‌رفتاری» چیست؟ این واژه‌ها برای هر فرد تعبیری ویژه دارد. درس خوب برای یک نوجوان ممکن است گرفتن نمره‌ی ۱۴ باشد و خوش‌رفتاری با خواهر به این معنا که فقط ۱۰ بار در روز او را کتک بزند نه بیشتر. ولی منظور والدین از درس خوب ممکن است نمره‌ی ۱۸ و از خوش‌رفتاری، کتک نزدن خواهرش باشد. اگر انتظاری که از فرزندمان داریم به طور دقیق مشخص نشود، او احساس می کند که درخواست ما را انجام داده است و ما احساس می‌کنیم که چنین نکرده است. بنابراین او ما را فردی بی‌انصاف تلقی می‌کند. کلی بودن نوع مجازات نیز چنین مشکلاتی خواهد داشت: «اگر در درس خود پیشرفت نکنی تنبیه می‌شوی». فرزند شما نمی‌تواند متوجه شود که چه نوع تنبیهی وجود خواهد داشت. هیچ‌گاه فکر نکنید که می‌توانید با ذکر یک عبارت کلی منظور خود را به فرزندتان منتقل کنید. مشخص نکردن دقیق یک درخواست و یا مجازات موجب می‌شود تا فرزندتان دچار رنجیدگی و سردرگمی شده و شما را فردی بی‌انصاف بداند.

برگرفته از کتاب: کلیدهای رفتار با نوجوانان 
اثر: دکتر دن فونتنل 

انتهای پیام/