تغییر در سوغات فرنگ با چکش هنرمندان ایرانی/ نگاهی گذرا به صنعت ورشوسازی در لرستان

یادداشت- قدمت هنر ورشوسازی و قلمزنی ورشوبه قدمت پیدایش فلز و فلزکاری میباشد،ازآثارفلزی دوره هخامنشی نمونه های زیادی بدست نیامده است ولی مجموعه ظروف و بشقاب های نقره و طلایی عصرساسانی که بدست اساتید بزرگ آن دوره حکاکی گردیده و سلاطین و امرای سلسله پارس را درحال بزم و رزم نشان می دهد از وجود هنر قلمزنی روی فلزات حکایت می کند،ولی این صعود هنری به دوران طلایی مفرغ های لرستان برمی گرددکه مجموعه ای چشم نواز از ظرافت و دقت را به میهمانی چشمان هربیننده ای فرا می خواند این ظروف که دوره ای تاریخی از۱۷۰۰ ق م تا۶۰۰ ق م.را در برمی گیرد شامل انواع توتم و طلسم بوده که هم اکنون زینت بخش موزه ها و مجموعه داران فرنگی است.

ورشو آلیاژی ترکیبی ازجنس نیکل و روی می باشدکه دراروپا به نقره آلمانی یا لفظ لاتین( GRMANSILVER) معروف گردیده زیرا این کشوربه همراه کشورهای چون انگلیس و اتریش و ایتالیا از مهمترین صادرکنندگان ورشو به اقصی نقاط جهان بوده اند، ورق ورشو برای اولین بار از طریق کشور لهستان به ایران راه پیدا نمود و گواه این مدعا اطلاق نام ورشو به این فلز می باشد و که پایتخت کشور لهستان می باشد؛ دربروجرد قبل از ورود ورشو از ورق برنج استفاده می گردیده که آلیاژی از مس و روی می باشد و هنرمندان اولیه بروجردی برای ساخت وسایلی چون جای جوهر و دوات از این فلز استفاده می نمودند و به همین خاطر به دواتگر شهره شدند دواتگری سماور ساز یا دواتگر که در اصفهان و شهرهای دیگر اکثراً روی برنج کار می­کنند، در شهر بروجرد بر روی فلزی به نام ورشو کار می­کنند و ورشوسازی که از سالهای ۱۳۱۵ در شهر بروجرد رونق گرفت تاحدود ۳۵ سال پس از آن استقبال از این هنر ملی بی­نظیر بود. اما امروزه به علت کسادی بازار و فروش این صنعت از رونق افتاده و به گفته استادکاران این رشته روزی صدای قلم و چکش بیش از ۲۳ استادکار در بازار ورشوسازان می­پیچید.در ایران تقریباً از قرن ۱۹میلادی با ورود سماور و ملحقات چای خوری از طریق روسیه به کشورمان ایران صنعت سماورسازی شکوفا گردید و با هدایت ذائقه عمومی مردم برای نوشیدن چای در اماکن عمومی و منازل،دواتگران بروجردی شروع به ساخت این کالا وکالاهایی چون آفتابه لگن و قندان و قوری و غیره با استفاده ازورق ورشو نمودند.این هنرامروزه به ۲صورت قلمزنی یا هنرثبت وحک نقوش با استفاده از انواع قلم وچکش و ریخته گری یا ذوب قطعات ورشو و شکل دادن توسط ابزاری چون سوهان و رنده انجام می شود.این هنر-صنعت ارزنده و سنتی مدتها در پرده فراموشی فروغلتیده بود تا اینکه با مدد و همکاری مرحوم استاد محمد بادآور جانی دوباره یافت؛درهمین دوران یعنی در اواخر سال۱۳۸۰ ساخت بزرگترین سماور زغالی جهان و ایران مطرح گردیدساخت آن آغاز و در سال ۱۳۸۲ به بهره برداری رسید.

این سماور منحصر به فرد بر اساس طرح قدیمی و سنتی گلابی و با صرف بیش از۴/۱تن ورق برنج در ابعادی به طول۲۰/۴ متر و عرض ۷۸/۱ و با گنجایش نزدیک به۶۰۰ لیترآب با استفاده از انرژی حرارتی ۱۵کیلوگرم زغال چوب با قدرت۱۴۰۰۰کیلوکالری انرژی برای جوشانیدن آب مورد استفاده قرار می گیرد.این سماور زیبا و ارزشمند و بی نظیرظرف مدت۱۵ماه با توجه به کهولت سن بالای مرحوم استاد بادآور ساخته شد و د رروز۲۰خرداد سال۸۲ در میدان شیخ بهایی تهران و درنمایشگاه روز جهانی صنایع دستی رسماً افتتاح گردیدکه مورد توجه مسئولین کشوری همچون ریاست محترم جمهوری و ریاست محترم مجلس شورای اسلامی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز قرارگرفت.

در اینجا جادارد یادی از اساتید بزرگوار و درگذشته این هنر-صنعت ارزنده منحصر بفرد بنمائیم: بزرگوارانی چون : آقایان مرحوم ملا مهدی-حاج عبدالوهاب-محمدرحیم میناگر-باقرحق شناس-استاداصغر-استادحسین فرنگی-خاندان هنرور-خاندان نقره کوب و قبادی-استادحسن منشی-رضارئوفیان و علی میناگر-استاد محمدبادآور-استادگلدوز و مرحوم محمدخیر اندام-شاددل که هم اکنون هیچکدام درقید حیات نیستند و همچنین از اساتید فعلی که به یاری و لطف پروردگار در قید حیات بوده ما را از الطاف هنرخود مشعوف می نمایند باید به آقایان:جوادمؤفقی-ابوالقاسم موسوی-آقای ابول زاده-سعید قریب-علی اصغرعندلیبی-عزیزاورنگ-ماشاءالله فرخ پی ومسعود فرخ پی اشاره کرد.

انتهای پیام/